De Van der Hoeven Kliniek is sinds de jaren zeventig gevestigd in de Utrechtse wijk Lauwerecht. In 2019 heeft de kliniek zich nog actiever ingezet om de contacten met de buurtbewoners te verbeteren. ‘Wij willen graag aan de buurt laten weten dat we voortdurend werken aan de veiligheid en dat we altijd bereid zijn om vragen te beantwoorden en mogelijke zorgen weg te nemen,’ vertelt Linda Daneel. Ze is projectleider van de groep ‘Wijkgericht werken’.
‘Onze band met de buurt is altijd goed geweest,’ legt ze uit. ‘Bewoners mochten in het verleden gebruikmaken van ons zwembad en er kwam een zangkoor repeteren in de kliniek. Maar vanwege een verbouwing in 2015 zijn die initiatieven gestopt. Daarom hebben we een projectgroep in het leven geroepen om de banden met de buurt weer aan te halen.’
‘Met de projectgroep zijn we in eerste instantie op zoek gegaan naar bestaande initiatieven waarbij we konden aansluiten,’ vervolgt Daneel. ‘Dat waren het ondernemersfonds en het bewonersplatform. Via het bewonersplatform hebben we begin dit jaar kenbaar gemaakt dat we ons zwembad opnieuw openstellen voor buurtbewoners. Een avond per week mogen twee groepen van twintig mensen komen zwemmen onder leiding van een professionele badmeester. De buurtbewoners komen daarbij niet in contact met onze patiënten. Het openstellen van het zwembad is een succes. We hebben nu een wachtlijst van meer dan negentig geïnteresseerden.’
Linda Daneel noemt nog een aantal activiteiten die in het kader van de verbinding met de wijk worden georganiseerd. Zo hebben buurtbewoners nestkastjes voor vogels getimmerd in de houtwerkplaats van de Van der Hoeven Kliniek. Met een muurschildering en kunstwerken van de patiënten is meegedaan aan een kunstroute. Ook is er meegewerkt aan een winterfair. ‘We merken dat mensen het op prijs stellen dat wij contact zoeken,’ zegt Daneel. ‘Onze slogan is: ‘Veiligheid creëer je met elkaar.’ We hopen dat nu letterlijk met de buurt te realiseren.’
Op dinsdag 12 maart bracht Maarten van Rossem een bezoek aan de Van der Hoeven Kliniek, locatie Willem Dreeslaan. Hij deed dit in het kader van zijn programma Van Rossem Vertelt, voor RTV Utrecht. Daarin bespreekt hij bijzondere locaties uit de geschiedenis van Utrecht.
Maarten van Rossem nam een kleine crew mee, die bestond uit een redacteur en een cameraman. Hij werd welkom geheten door Arie Raaijmakers, forensisch netwerkbegeleider van de kliniek.
De rondleiding voerde langs de werkplaats metaal waar Van Rossem werkmeester Rasied Jaggoe interviewde. De presentator sprak zijn bewondering uit voor de technieken waarmee werd gewerkt. Daarna ging de crew langs de dojo, waar Rob Conradi de presentator met een houten zwaard de basis van de Japanse vechtkunst leerde.
Tijdens de theepauze in de serre kwamen verschillende patiënten Van Rossem de hand schudden. Zij vertelden hem dat ze fan waren van het programma De slimste mens, waarin hij als jurylid optreedt. Ook vroegen meerdere patiënten hem om een handtekening.
De rondleiding eindigde met een bezoek aan leefgroep Vrouw Jutte. ‘Dit zou dus niets voor mij zijn, want dan moet je zelf koken en wassen en dat kan ik helemaal niet,’ concludeerde de presentator over het leven daar.
Aan het einde van de middag zei Maarten van Rossem dat hij blij was dat hij een tbs-kliniek had bezocht. ‘Ik vond de sfeer in de Van der Hoeven Kliniek prettig en redelijk ontspannen,’ concludeerde hij. ‘Maar er is nog een finaal punt. Je kan zeggen dat het tbs-systeem kostbaar en ingewikkeld is, maar het is ook het soort strafrechtpleging dat een sociale en verantwoordelijk samenleving heeft. Daarover ben ik heel tevreden.’
De uitzending van Van Rossem Vertelt werd uitgezonden op donderdag 11 april 2019. De uitzending is te bekijken op de website van RTV Utrecht.
Op donderdag 12 april 2019 vierde de locatie Oudlaan van de Van der Hoeven Kliniek haar tienjarig jubileum. Gekozen was voor het thema ‘Tien jaar hernieuwd perspectief’, omdat deze locatie kansen biedt aan mensen die vaak eerder in andere instellingen zijn vastgelopen in hun behandeling. De locatie bestaat uit de Kliniek Intensieve Behandeling (kib), waar patiënten verblijven met een andere maatregel dan tbs, en drie afdelingen voor longcare-tbs. De jubileummiddag werd gevierd met ongeveer vijftig externe relaties. Ook werd de nieuwe gebouwnaam van de locatie gepresenteerd: de Wierde.
Stand-upcomedian Jeroen Pater presenteerde de middag. Locatiemanager Marian Janssen was de eerste spreker; ze vertelde over het tot stand komen van de locatie, en de ontwikkeling van de patiëntenpopulatie door de jaren heen. Zij sloot af met de conclusie dat de locatie nu ‘in evenwicht’ is, omdat de twee verschillende groepen patiënten – die van de kib en de tbs - goed met elkaar overweg kunnen.
Jeroen Pater interviewde patiënten en medewerkers van de kliniek, zoals Bob van der Laan (hoofd behandeling van de kib) en Marijke Louppen (hoofd behandeling van een longcare-afdeling). Op de vraag wat deze locatie voor de patiënten betekent, antwoordde een patiënt: ‘Een nieuwe kans’. Een ander vulde aan: ‘Mijn laatste kans’.
Tijdens de middag waren er workshops, waar bezoekers konden kennismaken met de behandelmogelijkheden. Aan het eind van de middag gaf Jan Berndsen (bestuurder van partnerorganisatie Lister) een lezing. Hij deelde een groot compliment uit aan de kliniek: ‘Ik heb veel organisaties gezien, maar nergens zag ik forensische zorg die zo humaan is als hier’.
Een jaar na de start van de Klinische Kortdurende Behandeling (KKB) in de Van der Hoeven Kliniek, is er in augustus 2019 een tweede afdeling voor deze behandeling geopend. De KKB richt zich op plegers van zedendelicten met een andere forensische zorgtitel dan tbs met dwangverpleging. Deze plegers kunnen bijvoorbeeld afkomstig zijn uit penitentiaire inrichtingen, of ze komen vanuit huis, omdat een ambulante behandeling ontoereikend is gebleken.
Sabine Noom, hoofd behandeling van de KKB-afdeling, legt uit: ‘De KKB is eigenlijk een vorm tussen tbs met dwangverpleging en een ambulante behandeling. Wij ontdekten dat er veel zedenplegers tussen wal en schip dreigden te vallen, omdat zo’n tussenvorm niet bestond. In de forensische setting is veel vraag naar specifieke behandelingen voor zedenplegers. Als zij bijvoorbeeld onbehandeld uit detentie komen, wordt de kans op terugval in seksueel grensoverschrijdend gedrag soms als hoog ingeschat. Daarom hebben we ons ingespannen om een nieuwe behandeling op te zetten.’
Samen met collega’s van De Forensische Zorgspecialisten ontwikkelde Sabine Noom een behandelprogramma volgens de nieuwste inzichten. ‘We hebben op dit moment achttien patiënten; allemaal mannen tussen de 20 en 60 jaar,’ vertelt Noom. ‘Omdat we zo intensief en groepsgericht behandelen, zijn niet alle patiënten geschikt voor de KKB. Ik selecteer daarom bij opname en kijk of iemand behandel- en groepsgeschikt is en in staat en bereid is om zich te conformeren aan de pijlers van de KKB-behandeling.’
Ze vervolgt: ‘Wat ook belangrijk is: zijn de behandeldoelen haalbaar binnen de tijd die we hebben? Onze patiënten hebben meestal beperkt de tijd, omdat hun titel op een bepaald moment afloopt. De behandeling die wij bieden, duurt ongeveer tussen zes maanden en twee jaar, maar kan in de praktijk ook wat langer duren om het behandel- en resocialisatieproces tot een goed resultaat te brengen. Onze grootste uitdaging is om, binnen de tijd die wij hebben, zo doelgericht en efficiënt mogelijk te werken. De nadruk ligt daarbij op ontwikkeling en veiligheid; de risicofactoren en voortgang op de behandeldoelen moeten steeds leidend zijn.’
2019 was het tweede jaar dat er op de Voorde – de locatie van de Van der Hoeven Kliniek in Amersfoort - een groepsmodule werd aangeboden voor patiënten met verslavingsproblemen. De basis van deze behandeling werd gevormd door de module ‘Ge-zonder-leven’ die is ontwikkeld door Trajectum.
GZ-psycholoog Amanda Oosterwijk en sportdocent Michiel Visser begeleiden de groep samen met hun collega’s Jelle Visser (GZ-psycholoog in opleiding) en Eva Luining (dramadocent). ‘Deze groep voorziet in een grote behoefte voor patiënten met een verslavingsprobleem in verschillende fasen van hun behandeling,’ legt Michiel Visser uit. Amanda Oosterwijk vult aan: ‘We begeleiden acht mannen. We zijn nu een tijdje bezig en we zijn heel positief over de groep’.
Oosterwijk en Visser vertellen dat de mannen gedurende een halfjaar een intensief programma volgen. Ze komen drie keer per week ruim een uur samen. Op maandag is er tijd voor sport, op dinsdag voor drama en op vrijdag voor cognitieve gedragstherapie. Amanda Oosterwijk is als psycholoog bij alle sessies aanwezig en houdt zo de continuïteit in de gaten. ‘We maken een terugvalpreventieplan met elke patiënt, we geven ook veel uitleg over de manier waarop een verslaving werkt en we doen veel praktische oefeningen. Zo werken de patiënten bij drama aan een verhaal rond hun verslaving,’ vertelt ze.
Volgens Oosterwijk en Visser zijn de patiënten zelf erg te spreken over de groep. ‘In eerste instantie was er wel weerstand,’ zegt Visser. ‘Er waren patiënten die meenden: ik gebruik niet meer, dus ik heb ook geen verslavingsprobleem. Daarom hebben we in het begin hard aan hun motivatie gewerkt. Nu begrijpen ze dat je helemaal niet hoeft te gebruiken om nog verslaafd gedrag te vertonen.’
De onderlinge betrokkenheid is groot, vertellen de docenten. Een van de deelnemers spreekt al over “de vriendenboys”. Michiel Visser beaamt dat. ‘We zijn heel enthousiast. Natuurlijk moeten we ons deze module nog meer eigen maken en daarom evalueren we veel. Maar we kunnen onze patiënten op deze manier heel gericht helpen.’
Op 18 oktober 2019 vierde de Voorde, de locatie van de Van der Hoeven Kliniek in Amersfoort, haar tienjarig jubileum. Het thema van het jubileum was ‘Door de ogen van…’. In het openingswoord vertelde locatiemanager Arjan van den Nagel dat de Voorde startte met zeven patiënten, als een voorziening tussen de hoog beveiligde forensische zorg en de reguliere psychiatrie in. De Voorde is sindsdien erg gegroeid; er verblijven nu meer dan honderd patiënten.
Vervolgens nam Yvo van Kuijck het woord. Hij is voormalig lid van het AVT, het Adviescollege Verloftoetsing TBS. Het AVT toetst de verlofaanvragen van tbs-gestelden en geeft daarover advies aan de minister. Van Kuijck vertelde dat de Voorde in tien jaar tijd 327 verlofaanvragen heeft ingediend bij het AVT, waarvan bijna 98% is toegewezen. Deze score laat zien dat er over het algemeen sprake is van zorgvuldig maatwerk.
De derde spreker was strafrechtadvocaat Job Knoester, een van de oprichters van de Vereniging van tbs-advocaten. ‘Ik heb meerdere cliënten hier zitten. Bij een van die cliënten heb ik een ontzettende verbetering gezien en dat past bij mijn beeld van de Voorde,’ vertelde hij.
Na de speeches speelde Theater Draad een terugspeelvoorstelling: medewerkers van de Voorde gaven antwoord op vragen over ervaringen, waarna deze ervaringen door de acteurs werden nagespeeld. Zo ging een scène over een groepsleider en een patiënt die op verlof gingen. De patiënt was al jaren niet meer buiten geweest. Hij ervaarde de busrit naar station Amersfoort als een wereldreis.
Na afloop benadrukte locatiemanager Arjan van den Nagel zijn grote waardering voor de medewerkers. Hij zei: ‘Ik ben trots op de Voorde, trots op zoveel betrokken en bevlogen collega’s’.
Zo luidt onze missie. In 2019 hebben we daar hard aan gewerkt. Zo opende een tweede afdeling van de Klinische Kortdurende Behandeling (KKB) voor zedenplegers zonder tbs. Verder werd onze specialistische forensische zorg uitgebreid met een therapie voor patiënten met verslavingsproblemen.
Klik op deze en andere highlights om te ontdekken wat we het afgelopen jaar hebben gedaan.
De prestaties van de Van der Hoeven Kliniek zijn in 2019 opnieuw constant geweest en hebben over het algemeen groei laten zien. Zo is het totaal aantal patiënten ten opzichte van vorig jaar bijvoorbeeld met 15 patiënten gegroeid (+6%). In 2019 verbleven er 282 patiënten in de kliniek; in 2018 waren dat er 267.
Opmerkelijk is dat na een jarenlange afname, het aantal opnames van tbs-patiënten de afgelopen paar jaar landelijk weer is toegenomen. Zo steeg in 2019 het totaal aantal opnames van tbs-patiënten in de Van der Hoeven Kliniek met 5%; dit getal ging van 41 patiënten in 2018 naar 44 patiënten in 2019. Deze stijging is niet alleen te verklaren door de landelijke toename, maar ook door het succes van de gespecialiseerde longcare-afdelingen van de Van der Hoeven Kliniek op de locaties de Voorde en de Wierde.
Vorig jaar werd een aantal patiënten nog opgenomen in onderaanneming; een term voor patiënten die de Van der Hoeven Kliniek op verzoek van andere klinieken opneemt, waarbij de zendende partij verantwoordelijk blijft als hoofdaannemer. Dit jaar is het aantal patiënten in onderaanneming gedaald; van 15 patiënten in 2018 naar 7 patiënten in 2019 (-50%). De verklaring voor deze daling is dat een deel van deze patiënten nu direct onder de verantwoordelijkheid van de Van der Hoeven Kliniek valt.